Schelmentoren

Geschiedenis

De Schelmentoren in Heerlen is een middeleeuwse toren die dienstdeed als stadskasteel, verdedigingstoren en gevangenistoren. De toren staat in het centrum van de stad, naast de Pancratiuskerk. Wanneer de toren precies gebouwd is, is niet met zekerheid na te gaan.NaamDe benaming gevangenistoren legt te zeer de nadruk op één van de vele functies van de toren en doet hem daardoor eigenlijk onrecht. In de vijftiende eeuw stond de Schelmentoren bekend als 'Bickelstein', maar of dat veel verhelderender werkt kan betwijfeld worden. De betekenis daarvan is namelijk nog duister, al werd in het verleden het idee geopperd dat Bickelstein de naam was van een of andere familie. Hoe echter de verbinding gelegd moest worden tussen de toren en die familie is nooit duidelijk geworden.Van woontoren tot fortBekend is dat de Schelmentoren al in de 12e eeuw bestond als verdedigbare woontoren van de Heren van Are. In deze tijd werd ook de ongeveer twee meter dikke walmuur van Heerlen aangelegd rondom het Landsfort Herle. Aan de zuidzijde sluit op de oostgevel een deel van deze ommuring aan. Het landsfort had de vorm van een veelhoek, waarvan de langste zijde 100 meter was. Rond de vesting bevond zich een gracht van 12 meter breed en 5 meter diep.De toren heeft een functie gehad in het verdedigingsstelsel van het fort. Vanaf de zijkanten was het mogelijk om de toegangen tot het fort, de veemarkt en de Gasthuisstraat te bewaken en bij aanvallen door middel van flankerend vuur te verdedigen. De schietgaten - nu dichtgemetseld - bevinden zich alleen in de zijmuren.